Samen voor natuur: zo werken we met gebiedstrekkers aan Brabantse natuurdoelen

Een kijkje in de praktijk van gebiedsprocessen en -brieven met Anne Tulkens

juni 2025 – Nieuwe natuur realiseren vraagt vaak om een gebiedsproces, waarin alle betrokkenen met elkaar afstemmen en samen tot oplossingen komen. Groen Ontwikkelfonds Brabant speelt hierin een belangrijke rol, Anne Tulkens is bij Groen Ontwikkelfonds Brabant verantwoordelijk voor de gebiedsbrieven die daarbij een belangrijke rol spelen. Ze legt uit wat die brieven inhouden — en waarom ze zo goed werken.

Wat is een gebiedsbrief?

“Een gebiedsbrief is een formele afspraak tussen een gebiedstrekker en Groen Ontwikkelfonds Brabant,” vertelt Anne. “De gebiedstrekker is de regisseur van het gebiedsproces rond de aanleg van nieuwe natuur, vaak in combinatie met waterdoelen.” Zelfrealisatie van natuur speelt daarin een sleutelrol.

Gebiedstrekkers kunnen verschillende partijen zijn. In de praktijk gaat het vaak om terreinbeheerders zoals Brabants Landschap, ARK, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer of om waterschappen. “Zij maken met de provincie afspraken over de natuuropgave in een bepaald gebied. Wij ondersteunen dat proces.”

In een gebiedsbrief leggen we vast hoe Groen Ontwikkelfonds kan bijdragen — met subsidies, grond en inhoudelijk advies.

Ruilgronden als bouwsteen

“Veel gebiedstrekkers vragen ons of wij ruilgronden kunnen aankopen, omdat ze daar zelf geen budget voor hebben,” zegt Anne. “Soms is dat niet nodig — waterschappen regelen dat bijvoorbeeld vaak zelf. Ook kunnen we gronden uit onze eigen portefeuille inzetten voor natuurontwikkeling.”

Maar het gaat om meer dan grond. “We kijken ook strategisch mee: welke subsidies zijn hier interessant? Elk gebied heeft z’n eigen kenmerken. Soms is afkoop van pacht een slimme zet, soms is aanleg van een Ecologische Verbindingszone (EVZ) juist nodig. We zoeken samen naar de beste oplossing.”

Intensieve samenwerking met waterschappen

Waterschappen zijn in veel gebieden zelf gebiedstrekker. Tegelijkertijd hebben ze als sector hun eigen ruimtelijke opgaven die sterk samenhangen met natuurdoelen. Denk aan natte natuurparels, waterberging of verbetering van de waterkwaliteit (Kaderrichtlijn Water).

“De samenwerking met waterschappen is dan ook intensief,” zegt Anne. “Ze willen hun waterdoelen halen én bijdragen aan robuuste natuur. Via de gebiedsbrieven maken we duidelijke afspraken over geld, grondaankoop en -verkoop, inrichting en beheer. Dat vraagt om zorgvuldige afstemming. Wie doet wat, wat is de planning, hoe stemmen we inrichting, beheer en verkoop van grond op elkaar af, wie betaalt wat en welke risico’s zijn er? Al die afspraken leggen we vast.”

Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor natuurgrond

In veel gebieden zijn zowel Groen Ontwikkelfonds als het waterschap grondeigenaar. “Dan is afstemming extra belangrijk,” zegt Anne. “We verkopen soms ook natuurgronden van waterschappen mee. Dat vergroot de kans op verkoop — want waarom zou je twee aangrenzende percelen met één ecologische functie apart in de markt zetten?”

Dit soort samenwerking ontstaat nu ook voorzichtig met enkele Brabantse gemeenten.

Grond labelen? Alleen als het nodig is

Een ander belangrijk onderdeel van de gebiedsbrief is het labelen van grond: het toewijzen van een perceel aan een specifieke opgave of partij. “Dat doen we alleen als er voldoende concrete plannen zijn. Bijvoorbeeld als het perceel een strategisch ruilmiddel is of nodig is voor de realisatie van het Natuurnetwerk. En altijd voor een bepaalde periode. Grond is schaars — dus we moeten zorgvuldig kiezen wat het meeste bijdraagt aan de doelen.”

Tot slot: ook intern goed samenwerken

“Voor de gebiedsbrieven werk ik nauw samen met collega’s die de grondzaken in de regio’s kennen: Roy, Taco, Heleen en Sigrid. Zij weten wat er speelt en zijn verantwoordelijk voor aan- en verkoop en ruil. Ook het verkoopteam (Janneke, Karel en Sophie), het taxatieteam (Annick en Anton), en de collega’s die zorgen voor de juridische vastlegging (Erik, Hendri en Inge) zijn onmisbaar.”

“Met elkaar zorgen we ervoor dat de afspraken uit de gebiedsbrieven ook echt uitgevoerd worden. Zo werken we aan een beter ingericht, verbonden en robuust natuurnetwerk in Brabant.”