Streekboerderijen (3): de toekomst

Op Slabroek bij Uden worden de principes van agroforestry in de praktijk toegepast. Streekboerderij BoerInNatuur ontwikkelt er een gevarieerd voedsellandschap van circa 25 hectare groot. Het bedrijf produceert noten, bessen, fruit, graan, groente, zuivel, eieren en vlees en zorgt gelijktijdig voor het beheer van de natuur en het landschap.

BoerInNatuur staat model voor de natuurinclusieve streekboerderij, zoals het gelijknamige fonds die op meer plekken in Nederland wil stimuleren.
Deel 3: de toekomst van streekboerderijen.

Om als streekboerderij succesvol te kunnen zijn én blijven is het naar de mening van initiatiefnemer Coen van Beuningen belangrijk dat meer dan 60% van de producten in de directe omgeving worden afgezet. “Essentieel is dat de streekboerderij geen anoniem productiebedrijf wordt, maar voortdurend in contact staat met de afnemers. We willen uiteindelijk 300 families van een zo volledig mogelijk én gezond voedselpakket voorzien. Dan moeten er wel voldoende mensen in de buurt van de boerderij wonen, want de transportafstanden moeten niet groter dan 20 km worden. Vandaar ook onze keuze om streekboerderijen te starten in gebieden waar natuur, landbouw én stad samenkomen. De stad vormt in dat geval een belangrijk afzetgebied.”

Wilco de Zeeuw, verantwoordelijk voor de dagelijkse bedrijfsvoering op BoerInNatuur, verwacht dat in de komende jaren meer boeren gaan omschakelen naar natuurinclusieve streekproductie. “Zeker nu de chemische bestrijdingsmiddelen steeds duurder worden en worden uitgeband, gaat het landschap in Nederland er heel anders uitzien. Het zal ertoe leiden dat steeds meer agrarische ondernemers via agroforestry aan een aantrekkelijk landschap gaan werken.”

Het fonds heeft een eigen rekenmodel ontwikkeld om de businesscase van natuurinclusieve streekboerderijen door te kunnen rekenen. Daaruit blijkt dat ook zonder jaarlijkse beheersubsidies of inkomenstoeslagen een kostendekkende exploitatie haalbaar is. “Voorwaarde is wel dat de grondkosten beperkt blijven. Dat is mogelijk door de inzet van een afwaarderingssubsidie van de provincie, voor de gronden die gelegen zijn binnen het Natuurnetwerk Brabant.”

Kennisontwikkeling
Dat er  meer streekboerderijen komen staat ook voor Coen van Beuningen vast. Hij is voortdurend op zoek naar ambitieuze ondernemers, boerderijen én investeerders om meer streekboerderijen in Nederland te starten. “We kunnen helpen met de noodzakelijke planning en startinvesteringen. Dankzij de ervaringen met BoerInNatuur hebben we ook veel praktische kennis in huis. We werken nauw samen met ketenpartners en kennisinstellingen, zoals Agroforestrysupplies (Sjef van Dongen), Louis Bolk Instituut en Wageningen Universiteit. Want kennisontwikkeling en -uitwisseling zijn belangrijk. Feitelijk is er nog heel weinig ervaring met deze vorm van ‘agroforestry’ en moeten we nog veel ontdekken. Daarom doen we ook onderzoek naar bijvoorbeeld de bodemontwikkeling, en vormen van symbiosen tussen bodemorganismen en meerjarige gewassen en teelten.”

Hoe belangrijk bodemorganismen (schimmels en bacteriën) zijn is pas sinds kort bekend. Op BoerInNatuur wordt samen met de Voedselboskabouters onderzocht hoe er meer schimmels in de bodem kunnen komen, bijvoorbeeld door het opbrengen van houtsnippers, aanplant van specifieke bomen en struiken en zelfs het injecteren van schimmelcultures. Op sommige plekken schieten de paddenstoelen uit de grond, dus dit lijkt effect te hebben. En met meer schimmels in de bodem, zal ook de productiviteit van de gewassen toenemen.

Bodemorganismen helpen ook om meer koolstof langjarig in de bodem vast te leggen. Dat draagt bij aan het verminderen van CO2 in de atmosfeer, en dus aan het beperken van de klimaatverandering. “Ook in het hout van onze bomen en struiken wordt al veel koolstof langjarig vastgelegd”, aldus Wilco, “maar in de bodem kan nog veel meer worden vastgelegd. Dat wordt vaak vergeten.” BoerInNatuur heeft als eerste landbouwbedrijf in Nederland carbon credits voor CO2 vastlegging in de markt gezet, gecertificeerd door ONCRA, dat daarvoor een meetmethode heeft ontwikkeld. De carbon credits worden bij voorkeur verkocht aan bedrijven en organisaties in de streek, die hun uitstoot willen compenseren en de doelen van BoerInNatuur een warm hart toedragen. “Zo dragen we bij aan een CO2-neutrale streekeconomie.”

Wat is het Fonds Natuurinclusieve Streekboerderijen?
Het Fonds Natuurinclusieve Streekboerderijen investeert in bedrijven, die voedselproductie, natuurbeheer en landschapsontwikkeling willen combineren. Daartoe heeft het fonds een volledig circulair bedrijfsmodel ontwikkeld, waarin bodem en meerjarige aanplant samenkomen. BoerInNatuur in Uden is de eerste streekboerderij die volgens dat model werkt. Het fonds participeert in een meerjarige onderzoek van WUR en andere partners naar ‘regeneratieve landbouw’ om dit model verder uit te bouwen en breder toepasbaar te maken.

In de komende jaren wil het fonds meerdere nieuwe bedrijven volgens dit model helpen opzetten. Het kapitaal daarvoor wordt bijeengebracht door beleggers en subsidieverstrekkers.

Lees ook:
deel 1 –  streekboerderijen: het idee
deel 2 – streekboerderijen: de praktijk

Meer weten? Kijk op www.streekboerderijen.nl of www.boer-in-natuur.nl