Streekboerderijen (2): de praktijk

Op Slabroek bij Uden worden de principes van agroforestry in de praktijk toegepast. Streekboerderij BoerInNatuur ontwikkelt er een gevarieerd voedsellandschap van circa 25 hectare groot. Het bedrijf produceert noten, bessen, fruit, graan, groente, zuivel, eieren en vlees en zorgt gelijktijdig voor het beheer van de natuur en het landschap.

BoerInNatuur staat model voor de natuurinclusieve streekboerderij, zoals het gelijknamige fonds die op meer plekken in Nederland  wil stimuleren.
Deel 2: de praktijk

Wilco de Zeeuw is, samen met zijn partner Debbina van Vuuren, verantwoordelijk voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Een lot uit de loterij, vindt landbouweconoom én initiatiefnemer van het Fonds Natuurinclusieve Streekboerderijen, Coen van Beuningen. “Boeren als Wilco zijn helaas schaars. Wilco laat elke dag weer zien dat natuurinclusieve streekboerderijen een prima mogelijkheid bieden aan boeren die iets anders willen. Mits je maar bereid bent er energie in te steken én de kennis te ontwikkelen om het idee van de streekboerderij verder te brengen.” Overigens werkt de streekboerderij in Uden ook samen met boomkweker Sjef van Dongen. Hij geniet bekendheid vanwege het eetbare landschap dat hij in het dorp Zeeland heeft aangelegd.

Veerkracht
De Zeeuw is enthousiast over de eerste resultaten van de streekboerderij. “Wat me het meest heeft verbaasd is de enorme veerkracht van de natuur. Toen we hier begonnen was de grond uitgemergeld, na vele jaren van maïs verbouwen en gebruik van kunstmest. Er was nagenoeg geen bodemleven meer. Je staat er versteld van hoe snel vervolgens kruiden, bomen en gewassen weer tot ontwikkeling komen. Ondanks de droogte van de afgelopen jaren zijn ook de hazelaars blijven groeien. De das is terug in het gebied, wat er op wijst dat er dus ook weer regenwormen zijn. En we hebben hier op het bedrijf de grauwe klauwier gespot. Een zeldzame vogel, die het moet hebben van ruigte – en dat is niet het eerste waar je aan denkt bij een landbouwbedrijf. Het laat zien dat we op de goede weg zijn. Wij willen graag excelleren op landbouw én natuur. De eerste signalen zijn dat ons dat gaat lukken.”

Niet al zijn collega-boeren waren direct overtuigd toen Wilco de Zeeuw zijn natuurinclusieve streekboerderij introduceerde. “En nog niet”, zegt hij, lachend. “Ik begrijp dat ook wel. Slabroek was een echte landbouwenclave – en dan komt daar een boer die, als voorbeeld, het onkruid niet wegspuit. Omdat wij onkruid stimulerend vinden voor het bodemleven. Daar wordt vreemd tegenaan gekeken.”

Waar op Slabroek de wenkbrauwen nogal eens werden gefronst, wordt het idee van de natuurinclusieve streekboerderij elders breed omarmd. “Wij krijgen regelmatig geïnteresseerde agrariërs, beleidsmakers, onderzoekers en studenten op bezoek, die graag met eigen ogen willen zien wat we hier aan het doen zijn”, zegt Wilco de Zeeuw.

Hulp van fonds
Belangrijk voor het succes van zijn bedrijf is de ondersteuning die De Zeeuw krijgt van het Fonds Natuurinclusieve Streekboerderijen. Van Beuningen heeft ook anderen enthousiast gekregen om te investeren in het concept van de natuurinclusieve streekboerderij.

De Zeeuw: “Ik ben blij met de hulp van het fonds. Zeker nu. Als er in de opstartfase geen fonds is waar je een beroep op kunt doen, dan moeten ondernemers afhaken, omdat de financiële risico’s te groot worden. Zeker nu de banken er vooralsnog niet in willen investeren. Of ik er op termijn als ondernemer mijn brood mee kan gaan verdienen? Ja, daar ben ik van overtuigd. Je moet nadenken over hoe je je kunt onderscheiden met een bijzonder product. Met 60 variëteiten houtige gewassen kunnen we van juni tot december veel verse vruchten en noten leveren, maar circa 80% van de oogst zullen we zelf nog extra ‘verwaarden’ tot verwerkte eindproducten”.
Een voorbeeld van een verwerkt eindproduct is ‘voedselbosmuesli’. De Zeeuw heeft samen met de biologische graanpletterij De Halm dit product in 2020 op de markt gebracht, voorlopig vooral voor de vaste klanten, maar in de toekomst wellicht voor een grotere markt. “Volledig samengesteld met producten die van één natuurinclusieve boerderij in Nederland komen. Dat zie je nergens anders in Nederland.”

Lees ook:
deel 1 – streekboerderijen: het idee
deel 3 – streekboerderijen: de toekomst

Meer weten? Kijk op www.streekboerderijen.nl of www.boer-in-natuur.nl