Het Wereld Natuurfonds heeft de panda als symbool – en dat werkt. De panda is een prachtig en aaibaar dier. Mensen houden ervan.
Ik wil op deze plek graag een pleidooi houden voor de regenworm als symbool van Brabant. Hoewel allerminst aaibaar en eerlijk gezegd ook niet echt mooi, is de regenworm wél van levensbelang voor u en voor mij. Het zou bij Brabant passen om een symbool te kiezen dat daadwerkelijk impact heeft en niet alleen af te gaan op uiterlijke schijn. Bovendien is de meerwaarde van de regenworm een van de weinige dingen waar boeren en natuurliefhebbers het wel over eens zijn. Het is daarom ook een hoopvol symbool voor Brabant.
Ik moet bekennen dat ik ook lange tijd niet bijster enthousiast was over regenwormen. Er zijn dieren waar ik warmere gevoelens voor heb. Maar sinds ik werkzaam ben bij Groen Ontwikkelfonds Brabant ben ik de regenworm gaan waarderen.
Wat maakt die regenworm nu zo bijzonder? Regenwormen zorgen op de eerste plaats voor natuurlijke mest. Ze breken organische materialen, zoals bladeren, gras en andere composteerbare materialen af en scheiden hoopjes af die veel belangrijke voedingstoffen bevatten. Daardoor verbetert de bodemkwaliteit.
Wormen zorgen er via de gangenstelsels die zij maken er ook voor dat water en lucht de bodem kunnen binnendringen én er kunnen blijven. Gangen van pendelwormen kunnen wel tien tot twintig liter water per vierkante meter opvangen. Als je doorrekent weet je dat een hectare landbouwgrond dankzij de wormengangen tienduizenden liters aan water kan bergen.
Het water kan zo via de bodem worden afgevoerd. Zo is de regenworm dus ook heel effectief bij het oplossen van wateroverlast door hevige regenbuien. In de winter kan zo water worden opgeslagen waarmee verdroging en uitsterving van wortels in de zomer kan worden voorkomen. Bovendien kunnen via het gangenstelsel van de regenworm de voedingsstoffen, die het regenwater rijk is, tot diep in de bodem komen.
Alsof dat allemaal nog niet genoeg is gebruiken bomen, planten en gewassen de gangen en gaten om zich met hun wortels in de grond te nestelen.
Tot slot -minder leuk voor de regenworm- zijn de wormen ook in de voedselketen van groot belang. De regenwormen zijn voedsel voor mollen en veel vogels zoals merels en roodborstjes.
Maar waarom zou de regenworm het symbool van Brabant moeten worden? De regenworm werkt onder de grond en is dus veelal onzichtbaar voor ons. Toch doet de regenworm uniek en zeer belangrijk werk. Een goede bodemkwaliteit zorgt voor een gezonde en evenwichtige plantengroei waardoor planten minder snel ziek worden en plantenwortels beter groeien. En dat zie je dus bovengronds terug!
Het goede werk van de regenworm staat letterlijk onder druk. Onder andere door het gebruik van moderne zware landbouwmachines. De grond verdicht, omdat de bodem wordt samengedrukt. Daardoor nemen het bodemleven, de doorlaatbaarheid voor water en lucht en de mogelijkheden voor plantengroei af. Grondbewerkingen zijn vaak funest voor wormen. Een doodgefreesde of -geploegde worm is immers niet snel te vervangen door een andere.
We moeten dit simpele, glibberige, roze beestje koesteren. De functies van de regenworm zijn, tot op heden, door geen enkel ander onderdeel van het bodemleven of met kunstmatige bewerking over te nemen. Iets om zuinig op te zijn dus. Sterker, we kunnen nog veel leren van het werk van de regenwormen. Wist u bijvoorbeeld dat het gedrag van regenwormen de basis vormde voor het Living Filtration System? Een mooi voorbeeld van hoe een regenworm innovatie kan aanjagen.
Een beter symbool voor Brabant is toch niet te bedenken?
Mary Fiers
directeur Groen Ontwikkelfonds Brabant
MFiers@brabant.nl
Deze column is eerder, in uitgebreidere vorm, gepubliceerd op de site Innovationorigins.com